Een plant met een historie

HYDRANGEA   of   HORTENSIA:  

Hydrangea’s zijn planten die van oorsprong vooral komen uit China en Japan, maar ook komen ze voor in grote delen van Noord- en Zuid Amerika en andere streken van Oost Azië. Sommige soorten hebben zich ontwikkeld tot grote bomen, andere blijven kleine compacte struiken.

In 1753 publiceerde de Zweedse botanicus Carl Linnaeus de naam van het geslacht Hydrangea in zijn Species Plantarum, waarmee de wetenschappelijke naam voor deze plant werd vastgelegd. Al eerder waren de planten vanuit Azië en Amerika in Europa geïntroduceerd.
De wetenschappelijke naam is waarschijnlijk afgeleid uit het Latijn en kan de betekenis “waterkruik” hebben, een naam die een verbinding legt naar een plant, die veel water nodig heeft. “Hydra” , afgeleid van hydôr en betekent water. “Angea” afgeleid van angeion, dat kan worden vertaald als kruik, houder van vloeistoffen.

In de volksmond heeft de Hydrangea de naam Hortensia gekregen.
De oorsprong van de niet wetenschappelijke naam hortensia is onduidelijk en er zijn veel verklaringen voor gegeven, die niet allemaal op waarheid kunnen berusten.  De Fransman Philibert Commerson introduceerde rond 1770 vele soorten van deze plant in Europa. Men neemt algemeen aan dat hij de naam “Hortensia” als eerste heeft gebruikt.
Een van de verklaringen voor de naamgeving is, dat hij een plant, die hij ontdekte in het huidige Indonesië, vernoemde naar Hortense, de dochter van de prins van Nassau, met wie hij eerder was teruggekeerd van een botanische expeditie.
Anderen beweren dat de naam “Hortensia” voortkomt uit een vrije vertaling uit het Latijn van “uit de tuin”. Het Latijnse hortus betekent “tuin”. Commerson vond planten in de tuin van de koning van Mauritius, een eiland ten oosten van Afrika, en zond deze naar Parijs. Een van die planten “uit de tuin” van de koning zou hij “Hortensia” genoemd hebben
Een andere veel gehoorde verklaring voor de naam “Hortensia”  is, dat Commerson de plant vernoemde naar Hortense, de dochter van Joséphine de Beauharnais, eerste vrouw van Napoleon Bonaparte.  Hortense trouwde later met Lodewijk Napoleon en werd daardoor in 1806 de eerste Koningin van Holland.  Dit verhaal kan eigenlijk niet kloppen, want toen Commerson de hortensia in Europa introduceerde, was Hortense nog niet eens geboren.
.Commerson Philibert 1727-1773.png
Philibert Commerçon

De geschiedenis van de introductie in Europa van Japanse soorten is vooral een Nederlands verhaal.  De VOC, de Verenigde Oost-Indische Compagnie, stuurde in de zestiende en zeventiende eeuw reeds vertegenwoordigers naar Japan, die daar de Japanse flora bestudeerden. Ze brachten vele soorten Hydrangea naar het westen.
Omstreeks 1775 verbleef de Zweedse arts Carl Peter Thunberg op het eiland Deshima gelegen in de baai van Nagasaki op een handelspost van de VOC. Naast arts was hij een verwoed botanicus, die ondanks de tegenwerking van de Japanners kans zag vele planten te verzamelen en naar Nederland te zenden. Ook de Duitse arts, Philipp Franz Balthasar von Siebold, in dienst van het Nederlands Oost Indische leger introduceerde in de negentiende eeuw in ons land vele hortensia soorten vanuit Japan.
In Leiden is nu het Sieboldhuis gevestigd, waar zijn Japanse verzamelingen zijn tentoongesteld.

Philipp Franz Balthasar von Siebold